Nachtmerries bij je kind: oorzaak, voorkomen en troosten

Nachtmerries bij je kind kunnen veel impact maken. Als ouder kun je jezelf best machteloos voelen, want veel kun je niet doen tegen een nachtmerrie. Of wel? Lees in deze blog wat nachtmerries precies zijn, hoe ze worden veroorzaakt en hoe je jouw kind kunt helpen er doorheen te komen.

Wat is een nachtmerrie?

Een nachtmerrie is een enge droom waarvan je kind plotseling kan wakker schrikken. Vaak kan je kind de nachtmerrie levendig herinneren en is dan nog behoorlijk bang. Voor kindjes kunnen nachtmerries extra eng zijn omdat ze fantasie nog niet van de werkelijkheid kunnen onderscheiden. Zij snappen dus nog niet zo goed dat het ‘maar een droom was’.

 Vaak wordt gedacht dat wanneer je droomt, je diep in slaap bent, maar het tegendeel is waar. Dromen en dus ook een nachtmerrie, komen voor tijdens de REM-slaap. Dit is een fase tijdens slaap waarbij je nog niet heel diep in slaap bent. Vaak bewegen de ogen in deze fase snel heen en weer. Daarom heeft het de naam REM-slaap. REM staat voor Rapid Eye Movements.

 Wanneer jij of je kindje slaapt, wordt de REM-fase afgewisseld met de non-REM of niet-REM slaap. Tijdens deze fase slaapt je kindje heel diep en droomt hij niet. In het begin van de nacht slaapt je kindje vaak diep en is er veel niet-REM slaap. Aan het einde van de nacht wordt dit afgewisseld met meer REM-slaap: je kindje slaapt minder diep en droomt meer. Er kunnen dan ook nachtmerries voorkomen. Baby’s en jonge kinderen brengen ongeveer 60% van de nacht door in de REM-fase. Volwassenen ongeveer 25%.

 Kortom: als je kind aan het einde van de nacht angstig wakker schrikt, dan is het vrijwel zeker een nachtmerrie geweest.

Wanneer komen nachtmerries voor bij je kind?

Het is soms lastig aan te geven vanaf welke leeftijd nachtmerries komen bij kinderen. Dit komt simpelweg omdat jonge kinderen zoals baby’s en dreumesen het niet goed kunnen aangeven. Toch zijn er veel ouders die sterk het vermoeden hebben dat hun kindje een nachtmerrie heeft gehad. Bijvoorbeeld omdat ze huilend en angstig wakker schrikken. Het zou dan ook zeker goed kunnen! Soms zegt je moeder- of vaderinstinct meer dan de wetenschap kan aantonen. Nachtmerries komen natuurlijk voor bij kinderen (en volwassenen) van alle leeftijden.

Wil jij ook een moeder- of vaderinstinct ontwikkelen waar je ú tegen zegt? Kom eens een kijkje nemen in onze community Numsy+. Hier leer je alles over de ontwikkeling van je kind en stel je al je prangende vragen aan onze gecertificeerde slaapcoaches.

Wat is de oorzaak van nachtmerries bij mijn kind?

De precieze oorzaak van nachtmerries is eigenlijk nog niet goed bekend. Maar er zijn wel sterke vermoedens. Wat we denken te weten is dat mensen de indrukken die ze overdag opdoen, verwerken in hun slaap en dan met name in dromen. De meest enge dromen komen voor tijdens de REM-slaap.

Er zijn veel studies uitgevoerd naar de mogelijke oorzaken van nachtmerries en men vermoedt dat er een sterk verband is tussen stress of angsten overdag en nachtmerries. Eigenlijk zou je dus kunnen zeggen dat dromen iets vertellen over het gevoelsleven van je kind. Heeft je kind af en toe een nachtmerrie, dan is dat niet alarmerend. Maar komen nachtmerries vaak voor, dan kan het zijn dat je kind veel stress ervaart.

Mensen ervaren stress op diverse manieren, het heeft niet altijd te maken met ‘het druk hebben’. Ook als je iets verschrikkelijks meemaakt, kun je daarvan stress hebben. Wanneer dit te hoog is, wordt de stress verwerkt in een droom waarin alles er enger en bizarder uitziet dan de werkelijke situatie.

Ondanks dat nachtmerries de situatie in een zeer eng daglicht zetten en iets vertekenen, betekent dat niet dat het geen duidelijk signaal kan zijn. Heeft je kind terugkerende nachtmerries, probeer dan eens objectief naar je kind te kijken en naar alles wat er dagelijks gebeurd of is gebeurd. Zijn er mogelijke oorzaken die deze terugkerende nachtmerries triggeren?

Nachtmerries kunnen op zich geen kwaad, maar wanneer je kind last heeft van terugkerende nachtmerries kan het zijn dat je kleine straks niet meer wil gaan slapen wanneer je hem of haar op bedje legt. Daarnaast kan je kind spanning opbouwen voordat je hem/haar op bed legt. Dit kan er juist voor zorgen dat er nachtmerries ontstaan en er een vicieuze cirkel ontstaat.

Waarom heeft je kind nachtmerries?

Nachtmerries kunnen ontstaan om diverse redenen.

1. Verwerken gebeurtenissen van de dag: in hun dromen verwerken kinderen (en volwassenen trouwens ook) de indrukken van de dag. Vooral op de dagen dat er iets is gebeurd wat een grote impact heeft gehad op het kind, is de kans op een nachtmerrie groter. Denk aan stress of angst en soms kan een hele drukke dag ook zorgen voor enge dromen.
2. Traumatische ervaring: als kinderen een traumatische ervaring hebben meegemaakt, hebben zij ook vaker nachtmerries. Deze nachtmerries worden ook wel posttraumatische nachtmerries genoemd. Gebeurtenissen die dit kunnen opwekken zijn bijvoorbeeld een ongeval, overlijden van een dierbare of mishandeling.
3. Ziek en koorts: in de periode waarin kindjes ziek zijn en/of koorts hebben, hebben ze ook sneller last van nachtmerries.
4. Slaaptekort: slecht slapen en oververmoeid zijn triggeren enge dromen ( Lees ook 13 tips om je baby beter door te laten slapen).
5. Grote veranderingen: verhuizing, wisseling van school, nieuwe klas, broertje of zusje erbij, een scheiding: allemaal grote veranderingen die een grote impact op je kindje hebben.
6. Emotionele problemen: tot slot kan het zijn dat je kindje lijdt aan emotionele problemen en daarom vaker nachtmerries heeft. Deze problemen kunnen ontstaan door bijvoorbeeld pesten, laag zelfbeeld of het kind mist warmte in het gezin.

Wat kun je doen als je kind een nachtmerrie heeft?

Machteloosheid, dat is want je voelt als je kind een nachtmerrie heeft. Het liefst zou je jouw kind beschermen, ook in de dromen, maar helaas kan dat niet. Toch ben je niet helemaal machteloos. Er zijn een paar dingen die je kunt doen om je kind te helpen. Dit omvat: de juiste manier van troosten, en een aantal manieren om de nachtmerrie te verdrijven. Of het allemaal werkt, is niet met zekerheid te zeggen, maar je hebt het in ieder geval wel geprobeerd!

Dit kun je doen bij nachtmerries bij je kind

1. Geruststellen

Kindjes hebben een levendige fantasie en voor hen is het verschil tussen fantasie en de werkelijkheid nog niet heel duidelijk. Wanneer je kleintje dus wakker wordt uit een nachtmerrie, kan het zijn dat ze denken dat het echt gebeurd is. Wordt je kind wakker uit een nachtmerrie, biedt dan troost en stel je kindje gerust. Neem je kind altijd serieus en wuif de angsten niet weg door te zeggen: ‘het was maar een droom.’ Je kindje begrijpt dit nog niet. Het helpt meer om je kindje gerust te stellen en wat af te leiden. Of blijf nog even in de kamer totdat je kind weer in slaap valt. In veel gevallen komt dezelfde nachtmerrie niet twee keer in één nacht.

2. Praat erover

Het kan soms erg goed helpen om overdag samen over de droom te praten of de droom te tekenen. Dit doet soms wonderen voor de verwerking van de droom waardoor de kans kleiner wordt dat het terugkomt. Tevens kun je op deze manier achterhalen wat de onderliggende angst of frustratie is. Het is namelijk heel belangrijk dat je weet waarover de nachtmerrie gaat. Zeker als het er één is die telkens weer terugkomt. Een andere manier om het aandacht te geven is erover zingen, een knutselwerk ervan maken of speel het na in een klein toneelstukje.

Ervaar je veel problemen met slaap van je kleine? Stel je vraag dan eens aan een gecertificeerde slaapcoach. Dat kan heel makkelijk via onze Numsy+ community. Hier sta je direct in contact met slaapcoaches en andere ouders die in hetzelfde schuitje zitten of hebben gezeten. Handig toch?

3. Bedenk een andere einde

Nachtmerries kunnen terugkeren wat voor kindjes erg vervelend kan zijn. In de ergste gevallen zorgt het ervoor dat ze ’s avonds niet meer durven te slapen uit angst voor de nachtmerrie. Dit leidt weer tot slaaptekort gevolgd door concentratieproblemen, prikkelbaarheid en uiteindelijk nóg vaker een nachtmerrie (oververmoeidheid werkt het hebben van nachtmerries in de hand).

Een manier om je kind door de nachtmerrie heen te helpen is samen een ander einde verzinnen. Dit werkt erg goed als je kind zich in de nachtmerrie heel machteloos voelde. Samen bedenk je een manier waarop je kind het heft in eigen handen kan nemen. Denk bijvoorbeeld aan een toverzwaard om de enge monsters te verslaan, een magische cape om zich onder te verschuilen of engeltjes wonderpoeder om zichzelf weg te ‘poefen’ naar een andere plek. Probeer je kind zelf het nieuwe einde te laten verzinnen, dan heeft het de meeste kans op slagen.

4. Bedenk een beschermer tegen nachtmerries

Wat ook helpt is iets aanwijzen dat je kind kan beschermen tegen de nachtmerries. Of beter: je kind iets laten aanwijzen. Dit kan vanalles zijn. Bijvoorbeeld de teddybeer, een dromenvanger (leuk om samen te maken!), een superman pyjama en ga maar door. Geef de fantasie van je kind de ruimte en er komt vast een hele mooie redder in nooit tevoorschijn.

5. Voldoende slaap is belangrijk

Voldoende slaap is altijd ontzettend belangrijk. Een uitgerust kind kan 10 keer meer aan dan een oververmoeid kind. Tevens werkt oververmoeidheid nachtmerries in de hand en dat is natuurlijk het laatste wat je wilt. Voldoende slaap krijgt je kind als je een goed ritme aanhoudt met daarbij een voorspelbare routine.

Weet jij hoeveel slaap je kind nodig heeft? In onze slaapgids met voorbeeldroutines vind jij een handig voorbeeldschema voor iedere leeftijd dat je kindje van ritme verandert. 

6. Ontspannen in slaap vallen

Heeft je kindje moeite met in slaap vallen, misschien dat white noise een goed middel is om meer ontspanning en rust te creëren. White noise is een monotone rustgevende ruis die ervoor kan zorgen dat je kindje meer ontspannen in slaap valt. Dit kan de kans op een nachtmerrie verkleinen. Nog een voordeel van white noise is dat het omgevingsgeluiden maskeert zodat je kind hier minder snel van wakker schrikt. Een andere manier om je kindje te laten ontspannen is ontspanningsoefeningen doen. Zoek maar eens op ontspanningsoefeningen, mindfulness of yoga oefeningen voor kinderen. Dan kom je vast wat tegen. Ben jij al lid van Numsy+? Vraag onze slaapcoaches dan welke oefeningen geschikt zijn!

Nachtmerries voorkomen bij je kind

Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Met deze tips kun je (zo goed mogelijk) - nachtmerries proberen te voorkomen. Houdt er rekening mee dat nachtmerries om verschillende redenen voor kunnen komen. Dit betekent dat de nachtmerries niet per definitie zullen stoppen als je gebruik maakt van deze tips:

• Geen propvolle buik: voeding laat op de avond kan ervoor zorgen dat je kleine slecht slaapt (en nachtmerries krijgt). Lees ook over droom & nachtvoeding afbouwen!
• Een positief einde van de dag: Dat wil zeggen; stuur je kindje niet boos of met ruzie naar bed, zorg voor een rustige avondactiviteit en maak ook even tijd voor wat quality-time.
• Controleer de slaapkamer op monsters: voor jou klinkt het misschien gek, maar even de kast en onder het bed controleren op monsters kan je kind enorm geruststellen. Zeker het proberen waard!
• Slaapritueel: Het slaapritueel zorgt voor een voorspelbaar en relaxed einde van de dag. Het helpt niet alleen tegen nachtmerries, maar verbeterd überhaupt het vermogen van je kindje om makkelijk in te slapen.

Wanneer moet je hulp inschakelen bij nachtmerries

In principe zijn nachtmerries niet schadelijk voor je kind. De meeste nachtmerries (ook bij terugkerende nachtmerries) verdwijnen vanzelf. Probeer er goed over te praten met je kleintje. Waar is hij/zij bang voor. Waardoor wordt deze angst veroorzaakt en is er iets wat je kunt doen om dit te verminderen? Kom je er echt niet uit en heb je het idee dat de nachtmerries abnormaal lang aanhouden? Dan kun je altijd contact opnemen met het Centrum voor Jeugd en Gezin bij jou in de buurt.  Wanneer je kind een paar keer per week (en weken achter elkaar) last heeft van nachtmerries kun je dit overwegen.

Nachtmerrie of nachtangst?

Als je kind ’s nachts in zijn slaap moet huilen, is dat niet altijd omdat hij een nachtmerrie heeft. Je kind kan ook last hebben van nachtangsten en dat is iets heel anders. Nachtangsten, ook wel ‘night terrors’ treden vaak op tijdens de non-REM slaap. Dit is de fase van diepe slaap. Je kindje is tijdens een night terror dan ook niet wakker, maar toch kan hij het uitschreeuwen van angst of wilde bewegingen maken. Eigenlijk zijn night terrors vooral ‘terror’ voor ouders. Je kind krijgt hier zelf niet zoveel van mee en kan het de dag erna niet eens meer herinneren.

Zie hier in het kort de verschillen tussen nachtmerrie en nachtangst.

Numsy helpt om beter te slapen

Voldoende slaap is zo belangrijk, want zonder voldoende slaap kunnen we simpelweg niet functioneren. Alles begint bij voldoende slaap, zelfs al direct na de geboorte is dit, naast voeding, één van de eerste basisbehoeften. Toch hebben heel veel baby’s, kinderen en volwassenen een verstoord slaappatroon. Wij van Numsy willen hier iets aan doen: iedereen helpen aan een goede nachtrust. We begonnen met het ontwikkelen van de beste white noise apparaten in de Benelux. White noise is een hele eenvoudig en natuurlijk hulpmiddel om ontspannen in slaap te vallen.

 Behalve white noise hebben we nu ook een groot platform vol met informatieve blogs en slaapgidsen. Maar dat is nog niet alles. Sinds juli 2021 kunnen wij je ook een complete community aanbieden. Onze leden profiteren van tal van voordelen zoals toegang tot leerzame en super leuke webinars, cursussen, slaapchallenges en ludieke acties. Daarnaast is onze Numsy+ dé plek om tips en tricks te delen met andere ouders en lotgenoten die ook kampen met gebroken nachten en slaapproblemen.

Alvast welterusten.